Hazineler Çanakkale’ye Geri Döner mi?

Kısa bir süre önce, Çanakkale kültür ve turizmi için yüzyıllık bir vizyonun önünü açacak Troia Müzesi’nin çalışmaları başladı. Müzenin 2014 yılın sonlarında açılması planlanıyor. Müze açıldığında Çanakkale kenti, şimdiye kadar üzerinde hiç tartışmadığı konuları tartışacak. Müzenin açılmasıyla yaklaşık beşyüz bin olan yıllık Troia turist sayısı kısa sürede bir milyon ve üstüne çıkacaktır. Turistlerin Troia ve müzede geçirdiği zaman uzayacak ve böylece de konaklama ihtiyacını ortaya çıkacaktır. Buna bağlı olarak da hem Çanakkale kenti, hem de Troia’nın yakın çevresindeki turistik tesisler tüm yıla yayılacak turizm gelir elde edebilecekleridir. Özellikle de Troia’yı çevreleyen Troia Tarihi Milli Park’ındaki köyler de bu gelirden kalıcı bir şekilde faydalanabilecektir. Ancak bunun için yapılması gereken ilk iş, bakanlıkların onayından yıllar önce geçmiş olan Troia Tarihi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişim Planı’nın hayata geçirilmesidir. Bu başarılırsa, yoğun kimyasal tarım ve geni değiştirilimiş ürünlere teslim olmuş milli parkın içindeki köylülerin önüne, turizm gibi daha iyi bir alternatif çıkacaktır. Hiç kuşkusuz bu ve benzeri projeleri zaman kaybetmeden ve en iyi şekilde uygulamak konuyla ilgili uzmanların çalışmasıyla başarılabilecektir. Bu süreçte de hergeçen gün güçlenerek büyüyen Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nin rolünün önplana çıkacağı kesin. Üniversitedeki tarım, turizm, tarih, arkeoloji ve diğer alanlardaki akademisyenlerin çalışmaları süreci daha da hızlandıracaktır. Bir anlamda ÇOMÜ uzmanlarıyla bu süreçte kilit bir rol üstlenecektir.

Tüm bunlar,  Çanakkalelilerin yıllardır hayalini kurduğu Troia Müzesi’nin açılmasıyla kent ve çevresine sağlayacağı faydalardır. Ancak Troia Müzesi’nin açılması arifesinde ulusal ve uluslarası kamuoyunu en çok ilgilendirecek konulardan birisi; Heinrich Schliemann’nın 1873 yılında Troia’dan kaçırdığı, ancak II. Dünya Savaşı sonrasında Rusların savaş ganimeti olarak Berlin’den Moskova’ya götürdüğü ve 1995 yılından itibaren Puşkin Müzesin’de sergiledikleri ‘Troia Hazineleri’ olacaktır.

Troia Hazineleri, çıktığı topraklara döner mi?

Aslında bu konu bir süre önce neredeyse büyük politik bir skandala neden oluyordu. 20 Haziran 20013 tarihinde, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in St.Petersburg kentinde ev sahipliği yaptığı Uluslararası Ekonomik Forum’da, Putin, ünlü Hermitaj Müzesi’ndeki “Sınırların Olmadığı Avrupa’da Tunç Çağı” sergisini Almanya Başbakanı Angela Merkel ile açmak istedi. Ancak Putin, sergi açılışına katılmak istemeyen Almanya Başbakanı Merkel’i  son anda ikna edebildi. Troia’dan kaçırılan eserlerin de sergilendiği, sergiyi Merkel’le birlikte gezen Putin ise, tarihi eserlerin Almanya’ya iadesiyle ilgili “Bu, her iki tarafın sivil toplumu için hassas bir konu. Gerçekten bir vatandaş için ne fark eder ki, yeri değiştirilen değerleri Almanya, St. Petersburg, Moskova ya da Türkiye’de görsün. Belki bu takdirde Türkler Schliemann’ın bulduklarını talep etmeyecek, biz de kimselerden Rus değerlerimizin iadesini istemeyeceğiz”. Bu açıklamalar sonrasında maalesef Türk yetkilierinden her hangi bir yorum yapılmadı. Putin aslında sergi açılışındaki sözleri bir politikacı olarak söylemiştir. Ancak Troia Hazineleri’nin hukuki, politik ve bilimsel yönleri vardır. Şunu açıklıkla belirtmek gerekir ki, eserler çıktıkları yerde sergilenmelidir ilkesi akademik bir gerçektir. Bunun aksini hiç kimse iddia edemez. Ancak bunun için de eserlerin çıktığı yerdeki tüm fiziksel koşulların modern almada yerinde olması gerekmektedir. Troia örenyeri için bu durum Troia Müzesi’nin açılmasıyla kısa bir süre sonra gerçekleşek. Troia Müze açıldığında, Türkiye uluslarası komuoyunda sadece Troia Hazinelerinin değil, Türkiye’den kaçırılan ve 44 farklı müze ve kolleksiyona dağılan tüm Troia eserlerinin geri dönmesi için etik bir baskı yapabilecektir; hem de hukuki süreci daha etkili takip edebilecektir.

Tabii ki burada Çanakkale kentinin hem Troia Müzesi’ne hem de bu topraklardan kaçırılan eserlerine sahip çıkması gerekmektedir. Bu amaçla Troia Müzesi’nin yapımına paralel olarak,  Troia eserlerin geri dönmesi için kentte biran önce kampanyaların başlatılması; daha sonra ise bunların uluslarası alana taşınması gerekmektedir.

Bunlar yapılırsa, hazinelerin Çanakkale’ki ‘Troia Müzesi’ne geri dönüş sürecinin önü biran önce açılabilecektir.