YÖK Başkanı Çetinsaya: “Üniversitede 100 üzerinden 70 ortalaması olan öğrenciler dilerlerse farklı bir alanda da eğitim görebilecek.”

Üniversitede okurken, kazandığı ya da mezun olduğu bölümden mutlu olmayıp tekrar üniversite sınavına girenlerin oranı yüzde 30 civarında. Yani her yıl yaklaşık 700 bin öğrenci üniversiteliyken tekrar sınava giriyor. Bu sayı fazla olunca da YÖK önemli bir değişiklik yaptı. Hem üniversite önünde yığılmayı önlemek, hem de okurken sevdiği bir alanda da aynı anda eğitim almak isteyenlere bir kolaylık sağladı.

Üniversitede 100 üzerinden 70 ortalaması olan öğrenciler dilerlerse farklı bir alanda da eğitim görebilecek. Tıp, mühendislik ve hukuk dışında iktisadi  ve idari bilimler, fen-edebiyat ile sosyal bilimlerde okuyanlar 70 başarı ortalamasını tutturursa çift diploma sahibi olabiliyor. Geçtiğimiz günlerde ‘Büyüme, Kalite, Uluslararasılaşma: Türkiye Yükseköğretimi İçin Bir Yol Haritası’ başlıklı raporu açıklayan YÖK Başkanı, yükseköğretim sisteminin dününü ve bugün geldiği noktayı değerlendirirken üç temel stratejik alanı belirledi. Hürriyet gazetesinde yer alan röportajda yükseköğretimde nitelikli büyüme, akademik insan kaynağının geliştirilmesi ve uluslararasılaşma alanlarında yol haritasını belirleyen YÖK Başkanı Prof.Dr. Gökhan Çetinsaya soruları şöyle yanıtladı…

* Üniversitede aynı anda iki bölümde eğitim alan , çift diploma sahibi olabilecek mi?

– Sınavlara yaklaşık 2 milyon kişi giriyor. Bunun yüzde 30’u okuduğu yerden memnun olmayan ya da mezun olduğu halde tekrar sınava girenler. Sistemi sınavsız rahatlatabilmeyi, mezunlar üzerindeki baskıyı azaltmayı düşündük. Bu yüzde 30’u hangi mekanizmalarla  sınava girmeden yerleştirebiliriz diye çalışmalar yaptık. Tek kıstasımız vardı adalet ve başarı prensibinden vazgeçmemek. Klasik yatay geçiş metotları en başarılı birkaç kişiyi ödüllendiriyordu. Mutsuz öğrenciler için yatay geçiş imkânı sağlamayı düşündük. Eğer bu öğrenci sınava girdiği yıl aslında okumak istediği bölümü kazandığını kâğıt üzerinde gösterebiliyorsa onlara bir imkân yarattık. Yani İstanbul Üniversitesi İktisat bölümünde okuyan biri, girdiği yıl Kocaeli endüstri mühendisliğini kazanabiliyorsa ve yanlış tercih nedeniyle oraya girmişse, yani ÖSYM sistemine uyuyor, puanı yetiyorsa dilerse Kocaeli’ne gidebilir. Puan uyuyorsa dilediği yerde okuyabilir. Bunun için de adayların LYS’de mümkün oldukça her oturuma katılması gerekiyor. Yani puanı oluşmayan öğrenciye bir şey yapamayız. Eylül 2013’te başlamıştık, şimdi daha da genişlettik.

* Aynı anda iki programdan diploma alma şansı da veriyorsunuz. Bunun başvuru koşulları neler?

-Öğrenci ikinci anadal diploma programına, en erken 3’üncü yarıyılın başında, en geç ise dört yıllık programlarda 5’inci yarıyılın başında, beş yıllık programlarda 7’nci yarıyılın başında, 6 yıllık programlarda ise 9’uncu yarıyılın başında başvurabiliyor. Ancak başvurulan yarıyıla kadar anadal diploma programında aldığı tüm derslerden başarılı olması gerekir. Başvuru anında genel not ortalaması 100 üzerinden 70 olan ve anadal programının ilgili sınıfında başarı sıralaması ile en üst yüzde 20’sinde bulunan öğrenciler ikinci anadal diploma programına başvurabilir. Kabul edilecek öğrencilerin kontenjanı üniversite senatolarınca belirlenecek. Bu kapsamda yer almayan öğrencilerden çift anadal yapılacak programın ilgili yıldaki taban puandan az olmamak üzere puana sahip olanlar başvuru yapabilir.

* Bütün programlarda bu imkân var mı?

-Hukuk, tıp ve sağlık programları ile mühendislik programları daha önce uygulanan sistem devam etmekle birlikte bunların dışındaki alanlarda kapsam genişletildi. Belirtilen alanlar hariç olmak üzere, çift anadal yapacak programların kontenjanları da programların kontenjanının yüzde 20’sinden az olmamak üzere üniversite senatolarınca belirlenir.

* Ya öğrenci devam etmek istemezse?

-Çift anadal programından mezun olabilmek için genel not ortalamasının 100 üzerinden 70 olması gerekiyor. Bir defaya mahsus olmak üzere 65’e düşebilir. İkinci kez düştüğü takdirde öğrencinin ikinci anadal diploma programından kaydı silinir.

* Yetenek sınavı ile girenler ne olacak?

-Yetenek sınavı ile öğrenci alan çift anadal diploma programına öğrenci kabulünde yetenek sınavında da başarılı olma şartı aranıyor.

* Birden fazla bölümde okumak istenirse?

-Aynı anda birden fazla ikinci anadal diploma programına kayıt yaptırılamaz. Ancak, aynı anda ikinci anadal diploma ile yandal programına kayıt yaptırılabilir.İkinci anadal diploma programındaki öğrenci, anadal diploma programında kurum içi geçiş hükümlerine uygun koşulları sağladığında ikinci anadal diploma programına yatay geçiş yapabilir.

* Başarısız olursa

-Çift anadal programından çıkarılan öğrencilerin ikinci anadal programında aldıklar derslerin değerlendirilmesi senato tarafından belirlenir. Anadalda kabul edilemeyen ikinci anadal programında başarılı olduğu dersler, genel not ortalamasına dahil edilmeksizin transkript ve diploma ekinde yer alır.

SINAV SİSTEMİNDE ACELE ETMEYELİM

Merkezi sınavla her türlü değişikliğe varım, merkezi yerleştirme konusunda acele hareket etmeyelim derim. Teorik olarak sınavın prensiplerini biz belirliyoruz, uygulama ÖSYM’de. Bütün çalışmalar da tartışma aşamasında, karar aşamasında bir şey yok. Sınavdaki stresi azaltmak için yılda birkaç kez olabilir mi, bazı sorular açık uçlu hazırlanabilir mi, dijital ortamda yapılabilir mi diye tartışılıyor. Hayat 160 dakika değil. Bizim bu tür çalışmaları analiz düzeyinde ihtiyacımız var, fizibilitesini yapmamız lazım. Sınavın öğrenciler üzerindeki stresi arttırdığı eleştirilerine katılıyorum. Bizler de çalışmak zorundayız. İlerde öğrencilerin lehine olacak çalışma yapmak zorundayız. Merkezi sınav sistemi bu tartışmalar arasında göz ardı ediliyor. Üniversitelere sınav bırakılsa Türkiye’nin soysal yapısı açısından bunun dezavantajlar doğuracağını söyleyebilirim. Puanın hesaplanmasında her formül denenebilir, lisedeki başarı derslerdeki başarısı öne çıkabilir. Fizibilite yapılabilir. Tek çekincem merkezi yerleştirmeye ilişkin kuşkular. Merkezi yerleştirmenin ben Türkiye’nin sosyal yapısında adil ve eşitlikçi sistem olduğunu düşünüyorum.

HER YIL VAKIF ÜNİVERSİTELERİ DENETLENİYOR

Her yıl vakıf üniversitelerini denetliyoruz. Sonbaharda bütün vakıf üniversiteleri denetleniyor. Bu denetleme raporlarının sonuçlarına göre kararlar alıyoruz. Kurum çalışmalarının terminolojisinde bir vakıf üniversitesi alınabilir, satılabilir değil. Hukuki çerçeve içinde vakıf kurucuları, vakıf tarafından gönderilen mütevelli heyet listelerini YÖK onaylar. Alınıp satıldığı iddia edilen üniversiteleri inceliyoruz. YÖK, mali, idari ve akademik yapısını, eğitim kalitesini denetler. Yaptırımlar koyar. Yaptırım uygulanan geçmiş yıllarda örnekler var. Vakıf üniversiteleri sisteminin yüzde 10-12’sinin yükünü taşıyor. Onların gelişmesi için bir alan var. Büyümelerinin devam etmesi bizim için avantaj. Önemli olan bu büyümenin nitelikli büyüme olması. Kalite süreçleri içinde büyüme olması için çaba harcamalıyız. Öğrenci sayısı, okullaşma itibarıyla örnek gösterilir bir durumdayız. Ama açık öğretim öğrenci oranlarına baktığımızda dünya ortalamalarının üzerindeyiz. Neredeyse sistemin yarısı açık öğretim fakültesi öğrencilerinden oluşuyor. Ben öneri olarak önümüzdeki 10 yılda kademeli bir şekilde yüz yüze öğrenci payının arttırılmasını, mümkünse açık öğretim paylarının uzaktan öğretime geçilmesini, ama dünya ortalamalarının yüzde 45 olan yüzde 15-20 aralığına çekilmesini teklif ediyorum. Tabi bu ancak 10 yıllık planlamalarla olacak bir konu.

MOBİNG VE ETİK GENELGESİ YOLDA

Yakında mobing ve etik genelgesi yayınlayacağız. Etik kuralları ve mobing kuralları akademik kültürle ilgili. Akademik kariyer aşamasında bazı zorluklar ve etik dışı davranışlarla karşılaşan meslektaşlarımı duydum ve utandım. Ancak, bunu yasalarla yönetmeliklerle ya da YÖK’ün mevcut araçlarıyla önleyemeyiz. Bu bir akademik kültür meselesidir. Bunu içerden düzeltmemiz lazım. Uygulamalardaki alışkanlıklardan vazgeçmeliyiz. Doktora izleme komiteleri var. Sistemin yapı taşlarını oturtulmuş. Adil olması için mekanizmalar var, ama işin doğrusu akademik kültürümüzle alakalı. Hep birlikte düzeltebiliriz. Bu seneden itibaren özgeçmiş modülünü yeniledik. 140 bin öğretim elamanının özgeçmiş bilgileri eksiksiz var, doçentlik sınav sistemi artık web tabanlı olarak gerçekleştirilecek. Yılda 6 bin doçentlik başvurusu oluyor, klasik yöntemlerle yönetilmesi mümkün değil. Başvurudan, sonuç belgesine kadar her şey dijital ortamda olacak. Her aday için beş jüri oluşturuyor, bu sayede jürileri bilgisayar yoluyla belirleyecek torpil, kayırma ortadan kalkacak. Zaten nisanda süreç başladı. Haziranda ilk uygulama yapılacak. Kitaplar dijital ortama yüklenecek, jüri dijital ortamda oluşacak, sınav yüz yüze olacak. İntihal suçlamaları çok oluyordu, dijital ortamda intihal araştırması yapacağız. Açık sınavlar halinde yapılacak. Torpil ve kayırma iddialarını önleyeceğiz bu yolla.

SINAVI KAZANANA ONLİNE KAYIT

Öğrencilerin hepsinin bilgisi elimizde. Bu sayede öğrenci ve öğretim üyesi belgesini e-devlet üzerinden hemen vereceğiz, mezuniyet belgesi ise sistem iyileştikçe verilecek. Askerlik ve sosyal güvenlik kurumu ile de artık belge alışverişleri online olacak. Bu sayede artık ÖSYM sınavını kazanmış arkadaşlarımız online kayıt yaptırabilecek. Bu yıla bunu yetiştirmeye gayret ediyoruz.

ONLİNE DİL ÖĞRETİMİ

Yökdil projesi başlattık. Türkiye’nin neresinde olursa olsun öğrenci dil yeteneklerini geliştirmek istediğinde bulut denilen sistemle öğrenci şifresi ile girip oradaki online materyallerle İngilizcesini geliştirebilir. Şu anda İngilizce başladı. Böylece özellikle yeni kurulan üniversitelerinde hazırlık okullarını oturtamamış öğrencilerin eksikleri tamamlanabilir. Şu anda İngilizce modülleri var belli seviyelerde, içeriğini zenginleştiriyoruz. Diğer dilleri katmaya çalışacağız. Türkiye’nin neresinde olursa olsun bir öğrenci evinde, yurdunda bu sistemden faydalanıp dil becerilerini geliştirecek.

ALO YÖK

444 8 965

Açılmayan telefonlar üniversitelerde ve kurumlarda büyük sorun. Çağrı merkezi kurduk. Türkiye’den kim ne isterse, herhangi bir konuda soru sorduğu zaman cevap alabilecek. Yükseköğretimin geleceği ile ilgili hazırlanan rapor yolharitasi.yok.gov.tr’den okunabilir.

Röportajın devamını okumak için tıklayınız!