Homeros’un Doktorları

Antik Dönemin İlk Doktor İsimleri

İlyada Destanı kimi araştırmacılar tarafından bir tıp tarihi kitabı gibi de okunmuştur. Homeros, tanrıların doktoru Paieion’nun ile birlikte, iyileştirici tanrı Apollon ve sağlıkcı Cheiron’nun adını da anar ve bunu yaparken antik dönem dünyasının ilk doktor isimlerini de böylece sıralamış olur. Destanın II. bölümünde Akhalı komutanların listesi verilirken şöyle denir:

„Sonra Trikke’liler, kat kat kayalı İthome’de oturanlar,

Oikhalie’li Eurytos’un kenti Oikhalie’de oturanlar gelir.

Onlar Podaleirios’la Makhaon’un buyruğundalar,

Asklepios’un iki oğlu, iyi hekim ikisi de

Sıraya dizmişler otuz tane koca karınlı gemiyi“

(İlyada, II. 729-732)

Sağlık, tedavi ve hekimlik tanrısı olan Asklepios ( Apollon ve Koronis’in oğlu olan Asklepios, hekim Khrion tarafından yeteştirilir. Yeteneği sayesinde insanları ölümden kurtarabileceğini düşünen Zeus, onu bir yıldırımla öldürür. Buna çok kızan Apollon da, Zeus’a yıldırımlar yapan Kyklopları öldürerek, Asklepios’un öcünü alır. Asklepios adına, özellikle horoz kurban edilirdi. Aeskulap asası günümüzde de halen doktorluk simgesidir), çok yaşlı olduğu için Akhalıların seferine katılmamıştır. Oğulları ise komutan olarak Troia Savaşı’na katılırlar. Babalarından hekimlik dersi aldıkları için, savaş sırasında hekimlikten anlayanlar şeklinde anılırlar. Akhaların en görkemli kahramanı Akhilleus da aynı özelliklere sahiptir. Hekimler Makhaon ve Podaleirios, yaralıların yardımına gelemeyince, Akhilleus’un en yakın dostu Patroklos yaraları iyleştirir. Ancak savaşın iyice kızıştığı anlardan birinde Agamemnon’un kardeşi Akhalı kral Menelaos yaralanır, yardım için hemen doktor Makhaon çağrılır:

„ Yürekli ol, korkutma Akha ordusunu.

Sivri ok saplanmadı tam yerine, yandan geçti.

Işıldayan kemere çarptı önce,

sonra değdi altındaki kuşağa,

sonra karınlığa, hani şu kuyumcuların işlediği.“

Kral Agamemnon karşılık verdi, dedi ki:

„Sevgili Menelaos, keşke öyle olsa.

Bir hekim bakacak şimdi yarana senin,

kara acıları dindiren ilaçlar sürecek üstüne“.

Böyle dedi, seslendi tanrısal haberic Talthybios’a

„Çağır Makhaon’u buraya, Talthybios, hadi çabuk,

çağır Askepliosoğlunu, kusursuz hekimi,

Aterus’un cenkçi oğlu Menelaos’a gelsin baksın.

….

Yürüdüler Akha ordusu boyunca kalabalığı yararak,

vardılar Menelaos’un vurulduğu yere.

Tekmil yiğitler sarmıştı Menelaos’u.

Tanrıya denk hekim durdu ortalarında,

sımsıkı kemerden çekip çekip çıkardı oku,

kırıldı okun sivrileri çekilirken dışarı doğru.

…

Acı dindiren ilaçları ustaca serpti üstüne.

Bir zamanlar Kheiron vermişti babasına o ilaçları.“

(İlyada, IV, 185-217).

Troialıların tarafından ise, doktor olarak Agenor’un adı geçer. Priamos’un oğullarından Helenos kargıyla elinden yaralanınca, Agenor yardıma koşar ve ele „bandaj“ yaparak yarayı iyileştirmeye çalışır:

„Ama gür naralı Menelaos, Atreusoğlu,

vurdu Helenos’u parlak yayı tutan elinden,

tunç kargı vurdu yaya, eli deşti.

Helenos kaçtı ölümden, sokuldu arkadaşları arasına.

Cansız sarkan el kargıyı sürükledi götürdü.

Ulu canlı Agenor kargıyı çıkardı elinden,

iyice bükülmüş yünle sardı yarayı,

seyisi, kuzu yününden bir yumak taşıyordu yanında,

erlerin güdücüsü için taşıyordu yanında.“

(İlyada, XIII, 592-600)

İlyada Destan’nın pekçok boyutu var. Tıp da bunlardan biri. Homeros, savaşın karmaşı arasında bile, destanını evrenseleştiren yapı taşlarını birer birer örerken, özellikle insancıl değerleri hiçbir zaman unutmaz.